Këtu në Shtetet e Bashkuara javën që vjen mbahen më në fund zgjedhjet për
president, duke i dhënë fund kështu një fushate të gjatë dhe të lodhëshme por
edhe shumë të shtrenjtë -- një fushate gjatë së cilës janë debatuar dhe
diskutuar çështje dhe probleme të ndryshme me të cilat përballet vendi,
kryesisht ato ekonomike, buxhetore dhe financiare. Ndonëse punësimi, ekonomia
dhe deficiti i buxhetit federal janë çështjet që preokupojnë më së shumëti
zgjedhsit amerikanë. Por megjithse interesimi i elektoratit amerikan për
politikën e jashtme është tepër i ulët, në krahasim me problemet e mbrendshme
dhe ato të jetës së përditshme, debati i tretë dhe i fundit midis dy
kandidatëve për president, Barak Obama dhe Mit Romni, u përqendrua kryesisht
mbi vizionin e këtyre dy burrave mbi marrëdhënjet ndërkombëtare si dhe mbi
rolin që Shtetet e Bashkuara të Amerikës duhet të luajnë në botë.
Ndër çështjet që u diskutuan dhe të cilat tani janë të një përparësie të
rëndësishme të politikës së jashtme amerikane, ishin luftërat në Irak dhe
Afganistan, programi i Iranit për prodhimin e armëve bërthamore, kërcënimet
terroriste nga Lindja e Mesme, politika amerikane ndaj Kinës dhe Rusisë, si dhe
roli i Shteteve të Bashkuara si supërfuqia e vetme në botë.
Gjatë debatit, siç ka bërë gjatë gjithë fushatës, kandidati republikan Mit
Romni e cilësoi Presidentin Obama si të dobët dhe reagues ndaj situatave
botërore dhe jo si udhëheqës i një superfuqie botërore. Ndërsa Presidenti Obama
e karakterizoi Guvernatorin Romni si të papërgjegjshëm dhe oportunist në
kritikat e tija, duke paralajmëruar se qëndrimi më agresiv i Z. Romni ndaj
gjendjes në Siri dhe në Iran, mund të rrezikojë një luftë të re, ndërsa vendi
po bën përpjekje për t'u tërhiqur nga Iraku dhe Afganistani. Z. Romni iu
përgjigj akuzave të Presidentit Obama duke i thënë atij se ''sulmet kundër meje
nuk janë një agjendë'' e politikës së jashtëme, ndërkohë që Z. Obama tha se
Amerika është më e sigurt se katër vjetë më parë. Ndërsa Z. Romni e uroi
presidentin Obama për vrasjen e Osama bin Ladenit, ai iu përgjigj duke thënë se
''influenca e Amerikës nuk është në asnjë vend të botës më e madhe se ç'ishte
katër vjetë më parë''.
Debati u ashpërsua midis dy kandidatëve kur Z. Romni kritikoi Z. Obama për atë
që ai cilësoi si ''një turne botëror për të kërkuar falje'' për ato që ka bërë
Amerika, duke akuzuar presidentin Obama se ai e keqkupton rolin e Amerikës në
historinë botërore kur thotë se Shtetet e Bashkuara u kanë "diktuar'' vendeve
të tjera. ''Amerika'', shtoi Zoti Romni ''nuk ka u ka diktuar vendeve të tjera,
Amerika ka çliruar vendet e tjera nga diktatorë të ndryshëm.''
Debati mbi politikën e jashtme dhe rolin që duhet të luajnë Shtetet e Bashkuara
në botë për katër vjetët e ardhëshëm do të marrë fund më 6 Nëntor. Por ama një
gjë është tepër e qartë, se cilido prej këtyre dy kandidatëve që do të fitoj në
zgjedhjet e javës që vjen -- do e s'do -- do të përballet me një mori
problemesh ndërkombëtare, të cilat do të prekin jetën e përditshme të
amerikanëve dhe të cilat do kërkojnë angazhimin e plotë të presidentit të
ardhëshëm amerikan dhe të Shteteve të Bashkuara. Në arenën ndërkombëtare
gjithëmonë dalin në shesh probleme të pa-parashikueshme dhe krijohen situata të
papritshme, të cilat kërkojnë dhe nevojitin vëmendjen dhe ndërhyrjen e Shteteve
të Bashkuara. Por ndër çështjet në krye të listës që do të kërkojnë, që në
ditën e parë, vëmendjen e presidentit amerikan, cilido qoftë ai, Obama ose
Romni, do të jetë natyrisht gjëndja në Afganistan dhe pyetja se ç'do të ndodhë
në atë vend kur të tërhiqen forcat amerikane më 2014. Një çështje tjetër
shqetsuese për Amerikën dhe për botën është programi bërthamor i Iranit dhe
mundësia e një sulmi izraelit për të ndaluar Iranin që të prodhojë armë
bëthamore. Çka ndodhi me të ashtuquajturën 'pranverë arabe'' dhe quo vadis
Lindja e Mesme? Çështjet e tjera kanë të bëjnë me rivalitetet e reja dhe të
vjetëra të Shteteve të Bashkuara me Kinën dhe Rusinë. Pyetja që po bëhet tani
është nëse Rusia, me politikat e Putinit, është mike apo armike e Amerikës? Si
duhet trajtuar Kina komuniste dhe roli i saj gjithnjë e më i madh në fushën
ekonomike, politike dhe ushtarake, sidomos kur të merren parasyshë kërcënimet e
fundit ndaj fqinjëve të saj në rajonin Aziatik dhe të Paqësorit, përfshirë
Japoninë? Megjithë mbarimit e luftës së ftohët, si Rusia ashtu edhe Kina siç
duket e kanë ndër mendë të vazhdojnë të kundërshtojnë influencën amerikane anë
e mbanë botës, ndërkohë që regjimet në Moskë dhe Pekin, keqtrajtojnë dhe
arrestojnë përkrahësit e të drejtave të njeriut dhe burgosin kundështarët
politikë, ndërsa në të njëjtën kohë kanë shënuar rritje të dukshme të forcave
të armatosura dhe atyre policore për të shtypur kundërshtarët politikë.
Por megjithë qëndrimet, që kandidatët për president Romni dhe Obama, pasqyruan
dhe theksuan gjatë fushatës në lidhje me politikën e jashtme dhe rolin e
Shteteve të Bashkuara në botë, qendrimet midis tyre, duke u bazuar sidomos në
debatin e fundit që ata zhvilluan mbi politikën e jashtme, nuk dallojnë shumë
nga njëri tjetri. Mund të dallojnë nga mënyra se si i paraqitën ata këto
qendrime, por në substance mendimet e tyre janë pothuaj identike. Të dy
kandidatët për president besojnë, siç tha edhe gazeta Washington Post se
''Vlerat politike dhe ekonomike të Amerikës duhet të triumfojnë në botë.''
Përputhja e qendrimeve ndodhë pjesërisht nga fakti se politika e jashtme e
Shteteve të Bashkuara, sidomos në kohë krize, gëzon pothuaj gjithmonë
përkrahjen e të dy partive kryesore politike në Amerikë, dhe në përpilimin e
saj, mbi të gjitha, konsiderohet interesi kombëtar i vendit. Si e tillë, ajo
është një politikë institucionale dhe jo partiake. Edhe këtë vit, dy
kandidatët, përfaqsues të dy partive kryesore, mbi çështje të rëndësishme siç
është Irani, janë në pajtim se Teherani nuk duhet lejuar të prodhojë armë
bërthamore. Në lidhje me Afganistanin, të dy kandidatët janë dakord për tu
tërhequr nga ai vend, megjithse Romni ka thënë se do të jetë më i ashpër se sa
administrate e presdientit Obama në marrëdhënjet e Washingtonit me Rusinë dhe
Kinën. Romni dhe Obama gjithashtu janë dakord për të mos ndërhyrë ushtarakisht
në Siri dhe të dy thonë se ndërhyrja ushtarake në Iran do të ishte alternativa
e fundit.
Në një artikull të nënshkruar nga katër ish-sekretarë shteti (Kondolisa Rajs,
Xhejms Bejker, Xhorxh Shultz dhe Henri Kisinger) ,në përkrahje të Mit Romnit,
shkruajnë se "Shtetet e Bashkuara mbeten fuqia më e madhe e botës, por mbi të
gjitha Amerika vazhdon të jetë vendi më i pa-zëvëndsueshëm në botë nga
pikëpamja diplomatike, ushtarake dhe ekonomike.'' Ata thonë se "Amerika është
më e mirë kur ajo merr përsipër rolin udhëheqës në botë..... një Amerikë e cila
mbetet shpresa e botës e një bote në paqë, drejtësi dhe demokraci.''
Shpresojmë që qoftë Barak Obama, qoftë Mit Romni, cilit do që populli amerikan t'i
dorëzoj frenat e qeverisë më 6 Nëntor, të punojë për një Amerikë të fortë në
fushën ekonomike, diplomatike dhe ushtarake, pasi një "˜'Amerikë e fortë do të
thotë një botë në paqë.''