Përkrenarja dhe shpata e Skënderbeut vijnë për herë të parë në vendin e të
zotit të tyre legjendar dhe çdo shqiptar ka mundësi t'i kundrojë dhe të
meditojë, p.sh., për epokën kur u deshën ato, për shekujt që i harruan, për
kohërat që nuk i risollën dot, për ruajtësit e tyre, për ditën e sotme që t'i
vë përballë, etj, etj. Natyrisht ato kanë aftësinë të ndikojnë që ti të besosh
më shumë në sakrificat e popullit tënd, në vërtetësinë e tyre tronditëse, në
përpjekjet shekullore për të bërë shtetin tënd, në realitetet që tashmë i kanë
mbuluar mjegullat. Ato pajime të çmuara dhe unike të Heroit tonë Kombëtar
erdhën për t'i parë gjithkush, pasardhësit e mijëra e mijëra luftëtarëve dhe
komandantëve dhe të rënëve nën urdhrin suprem të zërit të Atdheut. Gjithsesi ato
kanë forcën e emblemave tona superbe: shpata që mbrojti kufijtë e vendit,
identitetin, lirinë dhe përkrenarja sovrane, jo ajo e betejave, tjetra, po aq
hijerëndë, që të jep idenë e qeverisjes.
Që të mos humbnin si shumëçka në pushtime dhe kryengritje, fati i çoi matanë
detit me eksodet e para të mëdha të shqiptarëve. Patën një udhëtim të
çuditshëm, me mistere, me heshtje dhe përkujdesës, deri sa përfunduan në një
nga muzeumet më të bukura të Vjenës. Aventurë europiane, do të thoshim.
Ndërsa lavdia e të zotit të tyre merrte përmasa edhe më të mëdha, sikur ribënim
vetvetet e dëshiruara. Shtoheshin statujat e Skënderbeut nëpër kryeqytetet e
Evropës, sheshet merrnin Emrin e tij, kaluan dhe kontinentin, shkuan në
Amerikë, Azi e Australi. Dhe bronzi skënderbejan ka domethënie metaforike, më
të vërtetë ndonjëherë se vetë bëmat historike, duke u bërë më i fortë si
realitet i gjithmonë,ë duke mposhtur realitetet e përkohshme.
"Impavido difensore della civiltá Occidentale" - është shkruar në
piedestalin e shtatores së Gjergj Kastriotit - Skënderbeut në Romë në sheshin e
gjerë me emrin 'Albania', "Mbrojtës i paepur i qytetërimit
Perëndimor" - do të cilësohej Skënderbeu ynë. Vepra e bashkëkohësit të
tij, shkodranit Marin Barleti, "Historia e Skënderbeut", e shkruar
latinisht, do të lexohej gjithandej si roman, duke u bërë libri më i lexuar në
Europë dhe më pas do të vërshonin botime pa fund për të, histori, legjenda,
poema, drama, një letërsi e tërë, piktura, skulptura, filma, këngë prapë,
muzikë... Ja, në kryeqytet po shfaqet si premierë botërore opera e Vivaldit
"Skënderbeu", dhe dirigjenti i saj, Zhani Ciko, duket sikur nuk ka në
dorë baketën, por shpatën.
Skënderbeu u fut në përfytyrimin e kohëve dhe të popujve, mbase diku në fillim
si rebel, kryengritës e vetmitar i madh, por dhe si atlet i Krishtit, pastaj si
udhëheqës e burrë shteti, duke qenë dhe kryediplomat, orator i shkëlqyer,
vizionar i së ardhmes, ndër strategët më të mëdhenj në botë, sa sot është
konsideruar edhe si komandanti i parë i supozuar i NATO-s, sepse do të
udhëhiqte një koalicion Perëndimor, një kryqëzatë të atëhershme kundër
pushtimit osman, superfuqisë së vetme të kohës, së cilës iu bë pengesë, mur
mbrojtës për Europën, kështjellë e pamposhtur deri sa qe gjallë.
Prandaj armët e Skënderbeut, përkrenarja e tij, janë dhe pajime të Europës së
Bashkuar. Ne jemi ndër luftëtarët e saj të parë, që, për fat të keq, e humbëm
Evropën dhe rigjetja e saj, bashkimi i natyrshëm me të, nuk janë vetëm aspiratë
dhe përpjekje e jona, por duhet të jetë dhe detyrë e Europës, mirënjohje e saj
për sakrificat, si të thuash duhet të jetë dëmshpërblimi që i bëhet Shqipërisë
së persekutuar në 5 shekujt e fundit.
ANKTHI I TË PARIT
Të shihje përkrenaren dhe shpatën e Skënderbeut ishte ëndërr e hershme e çdo
shqiptari, ankth, kompleks, "...në Belvedere në Vienë/ sikur pashë vetë
Skënderbenë", - do të ngazëllehej Naim Frashëri, kur u qëndroi pranë dy
shekuj më parë, teksa shkoi i sëmurë në kryeqytetin e Austrisë. "...kam
qejf t'i marr në dorë/ por muzeu ka rregulla dhe drejtorë." - përsëriti
Dritëro Agolli, edhe ai në Vjenë. Por Shqipëria ishte e mbyllur, diktaturë,
jetonte si në rrethim, qytetarët e saj nuk dilnin dot dhe ishin më të varfrit
në Europë.
Në muzeumet tona ishin kopjet e pajimeve të Skënderbeut, imitacionet, që, teksa
i shihnim, na ngjallnin trishtimin e të pavërtetës dhe na dërrmonte asosacioni
që jetonim në kohën e mashtrimeve të mëdha dhe të dhunshme...
Kur ra perandoria komuniste dhe Shqipëria po hapej, shqiptarët u dyndën në
eksodin e tyre të dytë të madh. Nuk po i iknin ndonjë pushtimi të huaj, por
atij të izolimit, të dhunës dhe varfërisë së skajshme; donin të preknin lirinë,
Europën e kulturës dhe të mirëqenies. M'u dha rasti dhe mua të shkoja për ca
ditë në Vjenë dhe kujtoj endjet e mia delirante si ai që kërkon të vërtetën,
kërkoja përkrenaren dhe shpatën e Skënderbeut. I gjeta në një muze me ndihmën e
një studenti austriak, Günter Gügenberger, që më udhëhiqte me hartë në dorë.
'Ja, shikoji', - më tha. U ula mbi dysheme pranë përkrenares dhe po shkruaja i
përlotur. Kujdestarët e muzeut, kur më panë ashtu, më lanë pa më thënë gjë.
Mbaj mend një vogëlushe japoneze, e cila, sapo u fut në pavijonin e
përkrenareve, klithi e magjepsur dhe vrapoi duke më kapërcyer mua për tek ajo e
Skënderbeut. Mbase e joshi dhia mitike, prarimet e florinjta. Dhe vërtet,
përkrenarja e Skënderbeut ishte më e bukura aty.
Para dy-tre vitesh vajta prapë në Vjenë me një grup shkrimtarësh dhe pashë që
ato ishin vënë në hyrje të Muzeut të Armëve, edhe përkrenarja, edhe shpata,
dukshëm, sugjestionuese për ne si përherë. Siç duket ka pasur shumë shqiptarë
këto kohë, që kanë kërkuar t'i shohin. Ky interesim i ka bërë drejtuesit e
muzeut që t'i zhvendosnin dhe t'i nxjerrin më në pah, mendova, ndërsa bënim
fotografi pranë tyre, me zonjën Helena Kadare, me mikun tim Lazër Stani, me
time shoqe, me tim bir, me shkrimtaren austriake Andrea Grill, pastaj prapë
foto, të gjithë bashkë, ndërsa shpata dhe përkrenarja jepnin vezullime të
vetëtimta prej bliceve.
Gjithsesi ato do të shkëlqejnë madhërishëm, me një gëzim të gjallë, të vërteta
këtë herë në vendin e tyre, në kryeqytetin e atdheut të Skënderbeut, jo shumë
larg shtatores së tij, ku ai mbi kalë ka në dorë një shpatë parade, simotrën e
asaj që e sollëm nga larg, nga Europa Qendrore, ku ka mërguar që të dëshmojë
luftën tonë për liri.
Dy përkrenaret, e bronzta mbi kryet e Heroit në sheshin "Skënderbej"
dhe e vërteta pak më tutje, në Muzeun Kombëtar. Mbase dy dhitë mitike do t'i
bëjnë shenja njëra-tjetrës, në mirëkuptim të plotë, pa xhelozi, të bindura tani
që i shërbejnë kujtesës historike dhe kodit të jetës.
Shteti shqiptar mbush 100 vjet pavarësi, po ai i hodhi themelet me Skënderbeun,
5 shekuj më parë, me zanafillë shumë më të hershme, me shtetet ilire.
Tani që në Tiranë janë pranë e pranë, dhe Libri ynë i parë, "Meshari"
dhe bashkëkohëset e tij, përkrenarja me shpatën e Heroit Kombëtar, ndjejmë më
mirë peshën sublime të kohëve, thellësinë e tyre prej rrënjësh. Më tej është
Mauzoleu Mbretëror, i porsa ringritur...
Na presin vepra të tjera madhore, nga ato që krijojnë kujtesë kolektive,
ndërgjegje kombëtare dhe përgjegjësi të lartë. Aleluja!
E SHKRUAR NË VJENË
më 30.12.1991
PËRKRENARJA E GJERGJ KASTRIOTIT
Ka më shumë se pesëqind vjet
që udhëtoj
për të mbërritur
te kjo përkrenare -
me një dhi të florinjtë përsipër,
fluturuese,
që u hidhet qiejve.
Mbi brirë ka ende copëra yjesh,
shirita ylberësh.
Poshtë ka diçka nga toka e saj e errët. Ja,
relievet e fatit, gunga të metalta - nyje ngjarjesh
dhe prapë terr.
Ka më shumë se pesëqind vjet që udhëtoj,
kalova mes betejave si mbi kufoma. Lashë pas
kështjellat. Ç'male që na vodhën
si sëndyqe karvanësh në Ballkan.
Ujëvarat rrëzohen -
valle vajzash
që hidheshin humnerave.
Gjithmonë në atdheun tim ulet nata,
ja si kjo përkrenare,
që unë e shoh i magjepsur.
Bie më gjunjë.
Xhamat si koha s'më lënë të prek.
Polen fluturash aty - gjurmët
e gishtave të poetëve.
Dëgjoj këngën e tyre si kori i burrave
në tragjeditë e lashta.
Dhia e praruar më njohu,
më ndjell me sy.
Afrohem drejt saj dhe blegërij
si livadhet e atdheut.
Gjithmonë kjo dhi kullot brenda meje.
Dhe shpesh herë
brirët e saj kanë dalë
mbi kokën time.
Hutohem. Flas përçart.
Ç'ëndërron përkrenare
e ikur kaq larg?
Cilin vallë? Përveçse kryet e popullit!
Po shpata e tët zoti
ku është?
Mbase mjaft goditëm midis nesh. Ti
na duhesh më shumë sot,
o Përkrenare,
hijerëndë
dhe sublime,
e bukur si ideja e kombit.
Vezullimi yt vazhdimisht
na avitet
... si mëngjesi.
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
