Kryeministri i Turqisë, Rexhep Taip Erdogan, bëri të ditur një zhvillim të
brendshëm interesant në gjirin e NATO-s, për të cilin me sa duket nuk janë
kryeministri turk u deklaroi gazetarëve që e shoqëronin në avion gjatë rrugës
për në Budapest në 5 shkurt, se Turqia ka bllokuar iniciativat e ndërmarra
brenda NATO-s për anëtarësimin e Izraelit në këtë organizatë. "Ne si Turqi do të ndalojmë hapat e gabuar të
NATO-s. Ne kemi parë hapa të tillë për futjen e Izraelit në NATO. Ne i ndaluam
ato. Ne kemi vijat tona të kuqe. Për ne, të jemi bashkë me Izraelin në NATO,
nuk do të jetë kurrë në konsideratë", citon gazeta turke kryeministrin e
vendit.
Në planin diplomatik dhe organizativ atlantik, deklarata e kryeministrit të
Turqisë është tepër interesante për disa arsye: 1- Ajo tregon se ekzistojnë
brenda NATO-s nisma, që jo të gjithë i dinë, për të anëtarësuar Izraelin në
NATO. 2- Ajo tregon se tema e anëtarësimit të Izraelit është bërë objekt
bisedimesh në nivelet më të larta mes disa shteteve anëtare të NATO-s. 3- Ajo
tregon se një ose disa shtete të rëndësishme të NATO-s e kanë trajtuar këtë
temë në bisedime me një ose disa shtete të rëndësishme të NATO-s, ndër të cilët
edhe Turqia. 4- Ajo tregon se çështja e anëtarësimit të Izraelit në NATO mund
të bëhet objekt diskutimi të brendshëm në tryeza më të gjera, ku marrin pjesë
28 shtetet anëtare të aleancës. 5- Ajo tregon se Izraeli duhet të ketë
paraqitur në nivelin me të lartë zyrtar miratimin për përçapje të tillë nga
autorët e kësaj nisme brenda NATO-s.
Kjo rrethanë e brendshme diplomatike brenda organizatës sinjalizon se çdo
qeveri e një shteti anëtar do të duhet të formulojë qëndrimin e vet lidhur me
çështjen nëse duhet të pranohet Izraeli si anëtar i Aleancës Atlantike. Në këtë
sens, edhe qeveria e Shqipërisë do të duhet të përcaktojë një qëndrim të sajin
paraprak, të formuluar në përputhje me interesat shtetërore, jetike dhe
kombëtare të Shqipërisë, si dhe në përputhje me interesat strategjike dhe
qëllimet e Traktatit të Atlantikut Verior. Burime të mirinformuara pranë
qeverisë shqiptare bëjnë të ditur se Tirana nuk disponon informacion lidhur me
këto lëvizje organizative brenda aleancës dhe për këtë arsye nuk ka ende një
qëndrim të formuluar lidhur me këtë. As nga qeveria e Izraelit
nuk ka pasur ndonjë përçapje në drejtim të Tiranës për të kërkuar përkrahje. Në
këtë kuadër, mendoj se është e këshillueshme që edhe sinjali më i vogël, dhe
sidomos kur vjen nga nivelet më të larta të një shteti nga më të rëndësishmit e
NATO-s si Turqia, do të duhet të vërë në lëvizje qeverinë e Shqipërisë për të
përgatitur formulimin e një qëndrimi të saj, në eventualitetin, kur do të
ballafaqohet me këtë temë në tryezat diplomatike.
Çështja e një anëtarësimi të mundshëm të Izraelit në Aleancën Atlantike është
rrahur prej kohësh në qarqet diplomatike jashtë NATO-s, në qarqet akademike,
shkencore, publicistike dhe politike ndërkombëtare. Për shkak se nuk është një
çështje e thjeshtë, madje paraqitet tepër e komplikuar, as në NATO nuk është
folur kurrë zyrtarisht në forumet e 28 shteteve anëtare, dhe as vetë qeveria e
Izraelit nuk është shprehur publikisht me një kërkesë apo qëndrim zyrtar për
këtë anëtarësim. Me sa duket, Tel Avivi ka adoptuar të njëjtin qëndrim, si për
çështjen e disponimit të armëve atomike, për të cilat "as e pohon dhe as e
mohon", nëse Izraeli është i interesuar zyrtarisht të anëtarësohet në
NATO. Ministria e Jashtme e Izraelit, në korrik të vitit të kaluar, e pyetur
nga shtypi izraelit për këtë çështje, deklaroi se "Izraeli aktualisht nuk
po ndërmerr ndonjë hap konkret për të aplikuar për anëtarësim në NATO ose në
BE". Ministri i Jashtëm izraelit i kabinetit të mëparshëm, Avigdor
Lieberman, ka qenë një përkrahës i vendosur i një anëtarësimi në NATO.
Ish-ministri i Jashtëm bullgar, Solomon Passi, me origjinë hebreje, deklaroi
pas takimeve me ministrin e Jashtëm izraelit verën e vitit të kaluar, se
Izraeli nuk duhet të hezitojë që të thotë me zë të lartë se dëshiron të bëhet
anëtar i NATO-s dhe i BE-së, dhe se Lieberman është shumë në favor të kësaj
linje. Presidenti i Kongresit Botëror Çifut, Ronald Lauder, që ka qenë edhe
ambasador i SHBA-ve në Austri, në një shkrim të botuar në gazetën gjermane
"Die welt" shkruante se "shtetet europiane anëtare të NATO-s
duhet ta pranojnë shtetin e Izraelit në Aleancën Perëndimore". Gazeta
izraelite "Haaretz" theksonte në 31 gusht 2012 se anëtarësimi i
Izraelit në NATO është alternativa, që do ta bënte Izraelin të jetë i mbrojtur
nga politika "një për të gjithë dhe të gjithë për një" e aleancës së
28 shteteve.
Fakti që tani rezulton se brenda NATO-s, në nivele shumë të larta dhe të
ngushta të saj, janë ndërmarrë përçapje apo nisma për mundësinë e anëtarësimit
të Izraelit në NATO, tregon se kemi hyrë në një fazë të re në trajtimin e kësaj
çështjeje, ku secili shtet anëtar duhet të jetë i përgatitur t'i përgjigjet
pyetjes, nëse duhet të pranohet Izraeli në NATO. Natyrisht Izraeli është një
shtet i rëndësishëm i Lindjes së Mesme, i cili ka marrëdhënie të shkëlqyera me
NATO-n dhe me shumicën e shteteve anëtare të NATO-s dhe bën pjesë në programin
e NATO-s për Dialogun Mesdhetar. Izraeli është një shtet, që i përket botës
demokratike dhe me një nivel të lartë zhvillimi industrial e teknologjik. Është
edhe një shtet, që ngërthen lidhje emotive të forta me pjesën më të madhe të
shteteve perëndimore.
Mirëpo anëtarësimi në organizatën politiko-ushtarake të NATO-s, ku 26 shtete i
përkasin Europës dhe vetëm SHBA e Kanadaja janë jashtë kontinentit tonë,
konsiderohet një çështje, që duhet të veçohet nga impulset dhe konsideratat
emotive dhe që duhet të udhëhiqet nga një solidaritet dhe një soliditet brenda
Aleancës Atlantike, të cilat duhet të ruhen dhe të avancohen me kujdes të madh.
Është tepër e lexueshme se përkrahësit, brenda dhe jashtë Izraelit, të një
anëtarësimi të tij në NATO, nisen nga konsiderata kryesore që të sigurohet dhe
mbrohet Izraeli. Është një konsideratë e rëndësishme strategjike për Izraelin,
por nuk mund të kualifikohet e mjaftueshme për të qenë determinante në
vlerësimin e kërkesës së tij për anëtarësim. Nëse marrim kriterin gjeografik,
Izraeli i përket një zone, që është jashtë perimetrit organizativ themelues të
aleancës dhe aplikimi i një kriteri të tillë do të hapte rrugë edhe për
pranimin e shteteve të tjera, që janë në të njëjtën zonë gjeografike dhe që
kanë marrëdhënie të shkëlqyera me Perëndimin, që nga Egjipti e deri në Marok.
Nëse marrim kriterin e përkatësisë në botën demokratike dhe të vlerave
perëndimore, kjo do të hapte rrugën për përfshirjen edhe të shteteve të tjera,
që e plotësojnë shkëlqyeshëm këtë kriter, si Australia, Zelanda e Re, apo
Japonia dhe Koreja e Jugut.
Izraeli është një shtet mik i NATO-s, por kriteri bazë duhet të jetë nëse
anëtari i ri ndihmon të lehtësohen dhe të zgjidhen problemet dhe sfidat, me të
cilat përballet aleanca sot, apo i shton ato probleme edhe më shumë. Është e
vështirë të besohet se aleanca do të fitonte tani nga pranimi i një shteti të
Lindjes së Mesme, i cili është në vorbullën e një konflikti 65-vjeçar të
pazgjidhur me Palestinën, sepse do të sillte brenda organizatës një konflikt të
nxehtë, tepër të komplikuar dhe tepër të vështirë për t'u zgjidhur, siç është
konflikti izraelito-palestinez. Vështirë të besohet se NATO do të fitonte nga
anëtarësimi i një shteti, i cili është në gjendje lufte me shumicën e shteteve
kufitare të tij dhe që mban nën pushtim pjesë të territoreve të shteteve
fqinje, që nga lufta e vitit 1967, dhe disa nga këto shtete janë ndër miqtë më
të mirë të Perëndimit në Lindjen e Mesme. As atmosfera e ndezur e pragut të
luftës me Iranin, që ka krijuar prej një viti qeveria e Beniamin Netaniahut,
nuk duket se mund të cilësohet element inkurajues. E thënë më përmbledhtas, në
kushtet e tanishme, Aleanca Atlantike nuk do të fitonte gjë duke futur në
gjirin e vet Izraelin, pa u zgjidhur konflikti izraelito-palestinez dhe ai
izraelito-arab, dhe pa u krijuar dhe pa u pranuar në Lindjen e Mesme dy shtete,
që e njohin njëri-tjetrin, Izraeli dhe Palestina. Siguria afatgjatë e Izraelit
arrihet duke kërkuar dhe vendosur paqen përfundimtare me fqinjët e tij arabë
dhe pas arritjes së kësaj perspektive mund të krijoheshin kushtet për të
diskutuar çështjen e pranimit të Izraelit në NATO.
As NATO-s dhe as Perëndimit nuk do t'i shërbente provokimi i një vale të re
acarimi afatgjatë të marrëdhënieve me shtetet arabe në një nga zonat më të
rëndësishme strategjike, gjeopolitike dhe gjeoenergjetike të globit, siç është
Lindja e Mesme. Aq më tepër në periudhën e tanishme, kur revolucionet
demokratike arabe, në zhvillim e sipër që prej dy vjetësh, kanë sjellë një
klimë dhe një tendencë të re gjeopolitike në favor të demokracisë dhe në favor
të Perëndimit në planin strategjik. Dhe do të ishte e papërshtatshme të
krijohen situata frenuese të këtyre zhvillimeve pozitive, nëpërmjet nismave të
anëtarësimit të Izraelit në NATO. Aleanca Atlantike, për herë të parë në
historinë e saj, mori pjesë në një operacion ushtarak në Lindjen e Mesme, siç
ishte ai në Libi kundër regjimit të Gadafit, dhe kjo ka sjellë një imazh të ri
pozitiv për Aleancën Atlantike në krejt Lindjen e Mesme. Kjo ndërhyrje pati një
kosto të madhe financiare për NATO-n, por ajo krijoi një pozitë të re të
avancuar strategjike për vetë rolin dhe interesat e NATO-s në rajon. Ndaj nuk
do të ishte e këshillueshme që të zerohet ky kontribut dhe ky rezultat, duke
ftuar Izraelin të bashkohet me NATO-n. Dhe së fundmi: siguria e Izraelit, edhe
pa hyrë në NATO, është e garantuar përballë çdo kërcënimi të jashtëm nga shteti
më i fuqishëm i botës, SHBA.
Qeveria e Shqipërisë duhet ta shohë këtë çështje me gjakftohtësi shtetërore,
jashtë dhe larg çdo emocioni personal të pajustifikuar dhe ekzaltimi të
pakthyer, që ka karakterizuar marrëdhëniet e Shqipërisë me Izraelin. Miqësia e
vërtetë mes shteteve nuk do të thotë të hidhesh në zjarr si budallai për
shtetin mik dhe as të prishesh me gjysmën e botës për hatër të tij. Aq më
tepër, nuk duhet parë nga Tirana anëtarësimi i Izraelit në NATO si një këst për
të shlyer hipotekën, që nazizmi i krijoi Europës me holokaustin, sepse interesi
kombëtar dhe shtetëror i Shqipërisë dhe i kombit shqiptar nuk është pjesë e
llogarive të borxheve historike, reale ose virtuale, të të tjerëve.
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
