Çdo takim, qoftë edhe jo-zyrtar, midis udhëheqësish të fuqive të mëdha siç janë
Shtetet e Bashkuara dhe Kina, është një ngjarje me rëndësi jo vetëm për të dy
vendet, por edhe për mbarë botën, pasi takime të tilla midis këtyre dy vendeve
kanë ndikim jo vetëm për marrëdhëniet dy palëshe, por edhe për marrëdhëniet
ndërkombëtare në përgjithësi dhe për stabilitetin botëror në veçanti. Fund
javën që kaloi Presidenti Obama u takua në Kaliforni me Presidentin e ri të
Republikës Popullore të Kinës, Xi Jinping, që ishte takimi i parë i udhëheqsit
amerikan me udhëheqsin e ri kinez.
Para takimit, zyrtarët amerikanë e cilësuan këtë takim jo zyrtar, si një rast
të mirë për presidentët Obama dhe Xi për të biseduar haptas dhe sinqerisht mbi
problemet në marrëdhënjet midis dy vendeve. Shtëpia e Bardhë tha, para
sesjoneve jo-zyrtare, se qëllimi i takimit ishte gjithashtu që Presidenti Obama
të njihej për së afërmi me Presidentin e ri kinez, në një atmosferë jo formale,
ose siç u cilësua nga disa për nga informaliteti, si në një takim me ''Këmish
me mëngë të shkurtëra''.
Sipas njoftimeve të Shtëpisë së Bardhë, dy udhëheqsit e lartë biseduan mbi një
seri çështjesh bilaterale, rajonale dhe ndërkombëtare, dhe shqyrtuan përparimet
dhe sfidat në marrëdhënjet amerikano-kineze gjatë katër vjetëve të fundit, dhe
biseduan mbi mënyrat e avancimit të bashkpunimit, por edhe të menaxhimit të
ndryshimeve në qendrimet politike dhe ekonomike midis Uashingtonit dhe Pekinit,
gjatë viteve të ardhëshme. Gjatë bisedimeve jo formale prej dy ditësh, Presidenti
Obama e siguroi udhëheqsin kinez Xi se Shtetet e Bashkuara mirëpresin rritjen
paqësore të Kinës si fuqi botërore, duke thënë se, "Është në interesin e
Shteteve të Bashkuara që Kina të vazhdojë rrugën e suksesit, sepse ne besojmë
se një Kinë në paqë, stabile dhe e begatë nuk është vetëm diçka e mirë për
Kinën, por është gjithashtu edhe në interesin e botës dhe të Shteteve të
Bashkuara", tha Presidenti Obama.
Nga pikëpamja amerikane, midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara ka shumë problem
përfshirë të drejtat e njeriut dhe vlerat universale por ndër kryesoret që
sipas lajmeve u biseduan gjatë takimeve fundin e javës së kaluar në Kaliforni
--janë proteksionizmi tregtar, vjedhja kibernetike dhe resepktimi i pronësisë
intelektuale. Këto shqetsime të Amerikës, Presidenti Obama i shfaqi duke thënë
se, "Shtetet e Bashkuara përpiqen të sigurojnë një ekonomi ndërkombëtare
dhe një rend ekonomik ndërkombëtar, në të cilin kombet e ndryshme zbatojnë të
njëjta rregulla, dmth, një rend ekonomik që është i lirë dhe i drejtë, dhe një
rend në bazë të të cilit Shtetet e Bashkuara dhe Kina punojnë së bashku për
zgjidhjen e problemeve, siç është siguria hibernetike dhe mbrojtja e pasurisë
intelektuale. Kina, sipas njoftimeve zyrtare dhe jo zyrtare, ka vazhduar të vjedhë
sekretet mbrojtëse dhe tregëtare të Amerikës, nepërmjet sulmeve hibernetike,
gjë që ka keqësuar tensionet amerikano-kineze dhe ka shkaktuar reagime të
ashpëra edhe në Kongresin Amerikan .
Përsa i përket Pekinit, një ndër shqetësimet kryesore të Kinës është politika e
re amerikane ndaj Azisë, politikë të cilën udhëheqja kineze e konsideron si një
përpjekje të Shteteve të Bashkuara për të penguar Kinën që të bëhet një
superfuqi botërore. Megjithëkëtë, udhëheqsi i ri kinez tha gjatë bisedimeve me
Presidentin Obama në Kaliforni se ai beson se marrëdhënjet midis dy vendeve
kanë arritur një pikë historike dhe se ato mund të jenë një model për
marrëdhënjet midis fuqive të mëdha.
Një ndër çështjet kryesore të bisedimeve, dhe për të cilën të dy palët shfaqën
të njëjtin qëndrim, ishte Koreja e Veriut dhe programi i saj bërthamor. Si
Pekini ashtu edhe Uashingtoni u angazhuan se nuk do të pranojnë që regjimi
komunist i Koresë së Veriut të sigurojë armë bërthamore.
Por duke gjykuar nga deklaratat e zyrtarëve amerikanë, pas përfundimit të
takimit amerikano-kinez, siç duket, mbi çështjet kryesore dhe shqetsuese për
Amerikën, nuk u arrijtë ndonjë mirëkuptim midis palëve, dmth., përsa i përket
dy çështjeve me rëndësi, ndalimit të sulmeve hibernetike kineze dhe vjedhjes së
pronës intelektuale amerikane nga ana e Kinës. Këshilltari në largim i
Presidentit Obama për Çështje të Sigurimit Kombëtar, Tom Donilon megjithëse i
cilësoi bisedimet si konstruktive dhe pozitive, u tha për gazetarëve se
nëqoftse Kina nuk ndërmerr përpjekje serioze për të zgjidhë çështjet e sigurisë
hibernetike dhe nëqoftse, Pekini vazhdon sipas tij, "vjedhjen e drejtë për
drejtë të pasurisë intelektuale të Shteteteve të Bashkuara", atëherë,
shtoi ai, "këjosituatë do të krijonte një problem shumë të vështirë në
marrëdhënjet e tanishme ekonomike", midis dy vendeve.
Siç duket, Presidenti Obama, duke marrë iniciativën për të ftuar presidentin e
ri kinez në një vizitë dhe takim jo-zyrtar në fillim të mandatit të dytë të tij
si president dhe menjëherë pas ardhjes në fuqi të Presidentit të ri kinez Xi
Jinping, shpresonte që të shënonte fillimin e një epoke të re në marrëdhënjet
amerikano-kineze, me shpresë për të zgjidhur problemet e vjetëra dhe për të
zhvilluar mundësi të reja për avancimin e marrëdhënjeve midis dy vendeve.
Këshilltarit në largim i Presidentit Obama për Çështje të Sigurimit Kombëtar,
Tom Donilon, ka thënë pak kohë më parë, në një fjalim tek Fondacioni i Azisë se
qëllimi "i politikës amerikane karshi Kinës ka qenë dhe është përmirësimi
i cilësisë së marrëdhënjeve në përgjithësi midis dy vendeve, duke promovuar një
konkurencë të shëndosh ekonomike, duke menaxhuar dhe kontrolluar mosmarrveshjet
dhe njëkohësisht duke siguruar që gjatë këtij procesi të mbrohen interesat e
Shteteve të Bashkuara dhe të respektohen të drejtat e njeriut dhe vlerat
universale."
Ky ishte qëllimi i Uashingtonit zyrtar për takimin amerikano-kinez fund javën e
kaluar, por njëri nga disidentët kryesorë kinez në mërgim, Wei Jingsheng u
citua nga Zëri i Amerikës të ketë thënë se, për derisa Kina mbetet nën
udhëheqjen e një partie, asaj komuniste, Shtetet e Bashkuara, sipas tij, nuk
duhet të presin marrëdhënje serioze bashkpunimi me Pekinin. Ai shtoi duke thënë
se, "Sistemi politik dhe shoqëror amerikan është shumë tërheqës për njerëzit
e thjeshtë në Kinë dhe si rrjedhim, regjimi komunist i Kinës e shikon këtë fakt
si një kërcënim themelor ndaj mbijetesës së regjimit komunist në Pekin."
Është pothuaj e pamundur që dy fuqi të mëdha me interesa ekonomike dhe
gjeopolitike të ndryshme, siç janë Shtetet e Bashkuara dhe Kina, të jenë dakort
mbi të gjitha çështjet bilaterale dhe ndërkombëtare. Por takimi jo zyrtar fund
javën që kaloi në Kaliforni midis presidentëve të Amerikës dhe Kinës tregon se
-- cilat do qofshin problemet midis dy vendeve, e ato janë të shumëta, sidomos
në fushën e të drejtave të njeriut dhe të vlerave universale -- Uashingtoni dhe
Pekini, të pakën janë duke u përpjekur që të mbajnë hapur linjet e komunikimit
dhe të menaxhojnë deri diku këto marrëdhënje ashtuqë të mos dalin jashtë
kontrollit. Dhe njëkohësisht të provojnë se megjith ndryshimet e mëdha
politike, ideologjike dhe parimore midis tyre, ekzistojnë mundësi për një
bashkpunim praktik për çështje të interesit të përbashkët.
Mbajta hapur e linjeve të komunikimit, në nivelin më të lartë midis dy vendeve
është tepër e rëndësishme, pasi kemi të bëjmë me një Kinë e cila po tregon
gjithnjë e më shumë tendenca ekspansioniste ushtarake në rajonin e Paqësorit
dhe kemi të bëjmë me një regjim i cili e sheh të nevojshme që të shtypë
segmente të ndryshme të shoqërisë që nuk pajtohen me politikat e tij, ndërkohë
që autoritetet komuniste kineze tregojnë frikën që kanë nga populli i vet, duke
bllokuar diskutimet në internet në lidhje me përvjetorin e masakrave të 4
Qershorit, 1989, në sheshin Tiananmen të Pekinit.
Presidenti Obama dhe Presidenti kinez Xi Jingping gjat takimit në Kaliforni më
8 Qershor. Foto e Shtëpisë së Bardhë nga Pete Souza
Takimi midis dy delegacioneve
Comments (0)
Dërgoja shokut
Printo
