VOAL - Online Zëri i Shqiptarëve - RRUGA E PAGJASA PËR NË LUFTËNga ROGER COHEN, New York Times

Një nacionalist 19 vjeçar ukrainas nga një fshat i largët bujqësor, i rritur me tregimet e vuajtjeve të familjes së tij gjatë urisë së madhe të shkaktuar nga Stalini, i acaruar nga sundimi i gjatë imperialist i Moskës, i zemëruar shumë nga vrasja e një shoku student në Kiev gjatë kryengritjes së vitit 2014, i bindur se ia vlen të paguash çdo çmim për të ndaluar aneksimin rus të Krimesë, merr rrugën e gjatë për në Sevastopol.

Ai është një burrë i thjeshtë thatim, një ëndërrimtar, i cili si një djalë i ri kishte gdhendur inicialet e tij në një mur mbajtës me gurë në fund të ngastrës së familjes së tij. Kur u pyet pse, ai u përgjigj: "Për shkak se njerëzit një ditë do ta njohin emrin tim."

Në fermë ai punon shumë ditën e lexon me etje natën. Atë e bren vuajtja e gjatë e popullit fshatar Ukrainës që punonin në kushte pothuaj feudale. Vendet fqinje kanë fituar pavarësinë dhe dinjitetin e tyre pas pushtimit sovjetik. Pse, pyet ai, nuk duhet të bëjë të njëjtën gjë Ukraina?

Për këtë të ri çështja është e thjeshtë. Sundimtari perandorak në Kremlin nuk di asgjë për Ukrainën. Bota e shekullit të 21të po ndryshon, por ky zyrtar i lartë i perandorisë është i vendosur të kthejë orën prapa në shekullin e 20të. Një student i mirë, burri udhëton për në Kiev, ku një vëlla më i madh punon. Ai bën pjesë në lëvizjen "Ukraina e Re", një rreth radikal i studentëve në të cilin ndjenjat janë të forta ndaj referendumit me armë mbi kokë që e panë njerëzit e Krimesë në votimin me unanimitet Orwellian për bashkim me Rusinë. Natën ai ledhaton pistoletën Browning të gdhendur me dorë, e cila dikur ishte e babait të tij.

Një komplot është kryer. Ministri rus i Mbrojtjes është për vizitë në Sevastopol me gruan e tij për të festuar zgjedhjen e mençur të popullit Krimesë dhe të flasë për ndikimin civilizues të Rusisë mbi këtë rajon të bukur, por të prapambetur. Fanfara vijon. "I madh është atdheu im" buçet nga altoparlantët teksa procesioni i limuzinave të zeza të ministrit gjarpëron përgjatë bregdetit. Vrasësi është duke pritur në një pikë ku ministri dhe gruaja e tij do të përshëndesin personalitetet lokale.

Dy të shtëna kumbojnë. Njëra pret damarin e qafës të ministrit. Tjetra penetron barkun e gruas së tij. Fjalët e fundit të ministrit thënë gruas së tij janë: "Mos vdis, mos vdis, jeto për fëmijët tanë."

Ngjarjet tani lëvizin shpejt. Rusia anekson Krimenë. Ajo i shpall luftë Ukrainës, merr Donetskun pa e çuar gjatë, dhe anekson gjysmën lindore të vendit. Shtetet e Bashkuara paralajmërojnë Rusinë të mos përparojë për në Kiev. Amerika ia kujton Kremlinit aleancën që e lidh atë me shtetet baltike të cilat janë anëtare të NATO-s. Kombet evropiane mobilizohen.

Diplomacia e dëshpëruar hap sytë. Një kundërsulm Ukrainian fillon, por shkakton viktima të rënda, duke nxitur një përparim rus drejt kryeqytetit. Dy F-16 të NATOs janë rrëzuar gjatë një fluturimi zbulues afër kufirit Lituani-Rusi. Rusia i shpall luftë Estonisë, Letonisë dhe Lituanisë. Duke u bazuar në nenin 5 të Traktatit të Atlantikut të Veriut - një sulm kundër një anëtar do të konsiderohet si sulm kundër të gjithëve - Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj evropianë vijnë në mbrojtjen e tyre. Kina, në atë që e quan një goditje parandaluese, pushton Tajvanin, "një Krimea potenciale". Japonia dhe India i shpallin luftë Kinës. Lufta III Botërore fillon.

Kjo nuk mund të ndodhë. Natyrisht, kjo nuk mund të ndodhë. Institucionet dhe aleancat e lidhura të një bote sigurojnë që më e keqja nuk mund të ndodhë përsëri. Çmimi do të jetë shumë i lartë, jo më pak se asgjësimi bërthamor. Civilizimi është i fortë, njerëzimi i mençur, masat mbrojtëse të sigurta.

Kushdo që e beson këtë, duhet të lexojë librin magjepsës "Këmbëza (e armës)" të Tim Butcher, një botim që së shpejti do të shohë dritë, për rrugën e gjatë nga një fermë e largët e Bosnjes për në Sarajevë nga Gavrilo Princip, nacionalisti 19 vjeçar serb boshnjak, vrasja prej të cilit e Arkidukës Franz Ferdinand në Sarajevë me datën 28 qershor 1914, ndezi atë që Churchill e quajti "më e vështira, më e egra dhe më pak e shpërblyera" e të gjitha luftërave.

Po, Lufta e Madhe, fundi i perandorive të vjetra dhe rendit të vjetër, është shkaktuar nga një adoleshent. Dhe, siç shkruan Butcher, "nga ky kolaps i trazuar zunë rrënë bolshevizmi, socializmi, fashizmi dhe rryma të tjera radikale politike". Ata do të çonin në Luftën e Dytë Botërore.

Princip veproi me një grup të vogël bashkëpunëtorësh të vendosur në sigurimin e lirisë së sllavëve të jugut nga Perandoria Austro-Hungareze. Fati e ndihmoi atë, forca absurde diplomatike e shumëzoi veprën e tij, dhe aty nga mosha 23 vjeçare ky djalosh fermer, emri i të cilit do të mbahej mend, vdiq nga tuberkulozi në një burg ushtarak të Habsburgëve.

Atëherë, gjithashtu, pikërisht një shekull më parë, kjo nuk mund të ndodhte. Bota kishte shmangur të tjera momente të tensionit. Megjithatë shumë shpejt Austro-Hungaria i shpalli luftë Serbisë, duke nxitur Rusinë për t'u mobilizuar në mbrojtje të Beogradit, duke bërë që Gjermania e Kaizerit të sulmonte Francën në mënyrë parandaluese dhe Britania t'i deklaronte luftë Gjermanisë. Lufta na fanitet ende.

E pamendueshmja është e mendueshme. Në të vërtetë, ajo duhet të mendohet. Përndryshe kjo mund të ndodhë - ushtarë të ligshtuar, me fjalët e Bucherit, drejt "tagjisë së ngërthyer në të njëjtin batak vrasës, duke përjetuar të njëjtën raskapitje të plumbave dhe breshërive, të sëmundjeve dhe privimeve, mundimeve dhe terrorit"./Përktheu: SKËNDER BUÇPAPAJ
--
The Opinion Pages|Op-Ed Columnist
The Unlikely Road to War
MARCH 17, 2014

Roger Cohen

A 19-year-old Ukrainian nationalist from a remote farming village, raised on stories of his family's suffering during Stalin's great engineered famine, embittered by Moscow's long imperialist dominion, enraged by the slaying of a fellow student in Kiev during the uprising of 2014, convinced any price is worth paying to stop the Russian annexation of Crimea, takes the long road to Sevastopol.

He is a simple angular man, a dreamer, who as a young boy had engraved his initials on a retaining wall of rocks at the back of his family's plot. When asked why, he replied, "Because one day people will know my name."

On the farm, he works hard by day and reads voraciously by night. He is consumed with the long suffering of the Ukrainian peasant laboring in near feudal conditions. Neighboring countries have gained their independence and dignity after Soviet occupation. Why, he asks, should Ukraine not do the same?

To this teenager, the issue is simple. The imperial ruler in the Kremlin knows nothing of Ukraine. The 21st-century world is changing, but this high officer of the imperium is determined to wind back the clock to the 20th. A good student, the man travels to Kiev, where an older brother works. He falls into the "Young Ukraine" movement, a radical student circle in which feelings run high over the shotgun referendum that saw the people of Crimea vote with Orwellian unanimity for union with Russia. At night, he fingers the hand-engraved Browning pistol that was once his father's.

A plot is hatched. The Russian defense minister is to visit Sevastopol with his wife to celebrate the wise choice of the Crimean people and speak of the Russia's civilizing influence over this beautiful but backward region. Fanfare follows. "Wide Is My Motherland" booms from loudspeakers as the minister's procession of black limousines snakes along the waterfront. The assassin is waiting at a point where the minister and his wife are to greet local dignitaries.
Two shots ring out. One cuts through the minister's jugular vein. The other penetrates his wife's abdomen. The minister's last words are spoken to her: "Don't die, don't die, live for our children."

Events now move quickly. Russia annexes Crimea. It declares war on Ukraine, takes Donetsk in short order, and annexes the eastern half of the country. The United States warns Russia not to advance on Kiev. It reminds the Kremlin of America's binding alliance with Baltic states that are NATO members. European nations mobilize.

Desperate diplomacy unravels. A Ukrainian counterattack flounders but inflicts heavy casualties, prompting a Russian advance on the capital. Two NATO F-16s are shot down during a reconnaissance flight close to the Lithuanian-Russian border. Russia declares war on Estonia, Latvia and Lithuania. Invoking Article 5 of the North Atlantic Treaty "” an attack against one member shall be considered an attack against all "” the United States and its European allies come to their defense. China, in what it calls a pre-emptive strike, invades Taiwan, "a potential Crimea." Japan and India declare war on China. World War III has begun.
It could not happen. Of course, it could not happen. The institutions and alliances of a connected world ensure the worst cannot happen again. The price would be too high, no less than nuclear annihilation. Civilization is strong, humanity wise, safeguards secure.

Anyone who believes that should read Tim Butcher's riveting "The Trigger," a soon-to-be-published account of the long road traveled from a remote Bosnian farm to Sarajevo by Gavrilo Princip, the 19-year-old Bosnian Serb nationalist whose assassination of Archduke Franz Ferdinand in Sarajevo on June 28, 1914, ignited what Churchill called "the hardest, the cruelest and the least-rewarded" of all wars.

Yes, the Great War, the end of empires and the old order, was triggered by a teenager. And, as Butcher writes, "It was out of this turbulent collapse that Bolshevism, socialism, fascism and other radical political currents took root." They would lead to World War II.

Princip acted with a small group of accomplices bent on securing the freedom of the south Slavs from the Austro-Hungarian Empire. Luck helped him, diplomatic ineptitude force-multiplied his deed, and by the age of 23 this farmboy whose name would be remembered was dead of tuberculosis in a Habsburg military prison.

Then, too, exactly a century ago, it could not happen. The world had finessed other moments of tension. Yet very quickly Austria-Hungary had declared war on Serbia, prompting Russia to mobilize in defense of Belgrade, prompting the Kaiser's Germany to attack France pre-emptively and Britain to declare war on Germany. The war haunts us still.

The unthinkable is thinkable. Indeed, it must be thought. Otherwise it may occur "” soldiers reduced, in Butcher's words, to "fodder locked in the same murderous morass, sharing the same attrition of bullet and barrage, disease and deprivation, torment and terror."