"Gjithnjë e më shumë borxhe, gjithnjë e më shumë ekspozime në sistem. Herët ose vonë, tërë ndërtesa gremiset. Në mes të kësaj gjurulldie të transaksioneve ekzotike, vënë në jetë si pa e kuptuar përbindshmërinë e tyre, do të mbijetoi përrallori Fab." Kështu pohonte në një nga imejllet e tij Fabrice Tourre, nënpresidenti në moshë të re i Goldman Sachs, akuzuar për mashtrim, së bashku me bankën e tij, institucioni më prestigjioz i Wall Street-it. Të paktën deri dje.

Në një vend të shëndetshëm ka qendra të pushtetit të paprekshëm. Vendimi i marrë nga ana e Sec, Consob SHBA për të paditur tempullin e shenjtë të financave amerikane ka treguar se - me të gjitha gabimet dhe rëniet - Shtetet e Bashkuara kanë ende një sistem imunitar që punon, me mekanizmat e kontrollit dhe ekuilibrit të pushteteve, që ka pak të barabartë në botë. E administrata Obama qe akuzuar se kishte hequr dorë nga përndjekja e atyre që janë përgjegjës për situatën e veshtire financiare që zhyti Amerikën dhe botën në recesionin më të tmerrshëm në 80 vjet: një president i cili leh në hënë duke akuzuar Wall Street-in, ndërkohë që i shpëton bankat me paratë e taksapaguesve.

Fillon të shfaqet një realitet ndryshe: jo vetëm që ato mjete shpëtimi kanë dallë shumë më pak të vështirë se sa pritej, por edhe fillojnë të arrijnë në destinacionin edhe hetime të institucioneve të auditimit të sistemit. Autoriteti ende jo i reformuar nga Kongresi - deri tani i bllokuar nga konfliktet politike dhe beteja mes lobeve financiare - por që, në duart e një brez të ri të profesionistëve, ka filluar të lëvizë me vendosmëri, për të hetuar të saktë. Goldman Sachs ligjërisht ripohon korrektësinë e sjelljeve të tij. Por duke mohuar se me spekulime e tij gjiganteske mbi taksat minimale dhe bastet e bëra kundër investimeve të kryera në emër të klientëve të vet ka rënë në një konflikt gjigant të interesit, instituti është nën iluzionin se jeton ende në një botë të gatshme ta marrë konsideratë përtej çdo dyshimi. Një botë ku për dekada shefat e bankave janë bërë ministra republikanë apo demokratë (Guvernatori i Bankës së Italisë Mario Draghi, i cili u largua nga Goldman më 2005, asnjëherë nuk është marrë asnjëherë me ngjarje që janë bërë objekt i hetimit).

Klimën e sotme është krejtësisht e ndryshme: një ndryshim që sigurisht vjen me vonesë, për shkak se në të kaluarën vërejtjet nuk kishin munguar. Duke filluar nga fundi i viteve 80, kur John Kenneth Galbraith bëri thirrje për të mos prodhuar Wall Street mekanizmat të shumëzimit të ekspozimit financiar të cilat shkaktuan Rënien e Madhe të vitit 1929. Pastaj, siç thuhet nga ekonomisti në esenë e tij të famshme mbi krizën, një nga përgjegjësit kryesorë për katastrofën ishte pikërisht Goldman, me investimet e tij trust, piramida financiare drejt të cilit adresoheshin investitorët, kurrë të informuar se brenda këtyre zhvillimeve nuk kishte vetëm zbrazëti. Pas rënies piramidat u nxuarën jashtë ligjit, por fantazia financiare ka shpikur zëvendësuesit që janë përhapur gradualish saqë në Wall Street është thelluar lakmia e pakundërshtueshme nga sistemi i kontrolleve. Goldman ka mohuar vazhdimisht të ketë qenë infektuar nga kjo klimë. Por hetimi i "superpolicit" të Sec, Robert Khuzam, e mohon atë. Dhe imejlli i Tourre duket epitaf i një mënyrë të tërë për të bërë financa, dhe ndoshta edhe një ekip të tërë të menaxhimit./Skënder Buçpapaj

--

La caduta degli intoccabili

«Sempre più debiti, sempre più esposizione nel sistema. Prima o poi tutto l'edificio verrà giù. In mezzo a questa sarabanda di transazioni esotiche, messe in piedi senza nemmeno capire la loro mostruosità, sopravvivrà solo il fabulous Fab». Così si firmava in una delle sue mail Fabrice Tourre, giovane vicepresidente della Goldman Sachs incriminato per frode, insieme alla sua banca, la più prestigiosa istituzione di Wall Street. Almeno fino a ieri.

In un Paese sano non ci sono centri di potere intoccabili. La decisione presa dalla Sec, la Consob Usa, di incriminare il sancta sanctorum della finanza americana dimostra che "” con tutti gli errori e le cadute "” gli Stati Uniti hanno ancora un sistema immunitario che funziona, con meccanismi di controllo e di bilanciamento dei poteri che ha pochi uguali nel mondo. L'Amministrazione Obama era stata accusata di aver rinunciato a perseguire i responsabili del disastro finanziario che ha fatto precipitare l'America e il mondo nella più spaventosa recessione degli ultimi 80 anni: un presidente che abbaia alla luna accusando Wall Street mentre salva le banche coi soldi dei contribuenti.

Comincia a emergere una realtà diversa: non solo quei salvataggi si stanno rivelando assai meno onerosi del previsto, ma cominciano ad arrivare a destinazione anche le indagini delle istituzioni di controllo del sistema. Authority non ancora riformate dal Congresso "” fin qui bloccato da conflitti politici e dalla guerriglia delle lobby finanziarie "” ma che, affidate a una nuova generazione di professionisti, hanno ricominciato a muoversi con determinazione, a indagare in modo accurato. Goldman Sachs, legittimamente, rivendica la correttezza dei suoi comportamenti. Ma, negando che con le sue gigantesche speculazioni sui mutui subprime e le scommesse fatte contro gli investimenti eseguiti per conto dei suoi stessi clienti si è infilata in un gigantesco conflitto d'interessi, l'istituto si illude di vivere ancora in un mondo disposto a considerarlo al di sopra di ogni sospetto. Un mondo nel quale per decenni i capi della banca sono diventati ministri repubblicani o democratici (il governatore della Banca d'Italia Mario Draghi, che ha lasciato la Goldman nel 2005, non si è mai occupato delle vicende divenute oggetto di indagine).

Il clima oggi è completamente diverso: un cambiamento che sicuramente giunge in ritardo, visto che in passato i moniti non erano mancati. A partire dalla fine degli anni 80 quando John Kenneth Galbraith invitò a non riprodurre a Wall Street i meccanismi della moltiplicazione dell'esposizione finanziaria che avevano provocato il Grande Crollo del 1929. Allora, come ricostruito dall'economista nel suo celebre saggio su quella crisi, una delle principali responsabili del disastro fu proprio la Goldman, con i suoi investment trust, piramidi finanziarie verso le quali venivano indirizzati gli investitori, mai informati che all'interno di quelle costruzioni c'era solo il vuoto. Dopo il crollo le piramidi furono messe fuorilegge, ma la fantasia finanziaria ha inventato sostituti che sono andati proliferando man mano che a Wall Street si è diffusa un'avidità non contrastata dal sistema dei controlli. Goldman ha sempre negato di essere stata contagiata da quel clima. Ma l'inchiesta del «superpoliziotto » della Sec, Robert Khuzami, la smentisce. E la mail di Tourre sembra l'epitaffio di tutto un modo di fare finanza e, forse, anche di un intero gruppo dirigente.