TRAGJEDIA E 2 PRILLIT 23 vjet nga vrasja e Arben Brocit dhe tre studentëve nga Sigurimi i Shtetit gjatë mitingut antikomunist - Skenari i Gramoz Ruçit në masakrën e 2 prillit Nga ALFONS GRISHAJ
E Enjte, 04.03.2014, 06:09am (GMT+1)
Më
1 prill 1991, demokratët e Shkodrës vërshuan para selisë së PD-së, me
lot në sy pyesnin për rezultatet. Dikush ishte dhe i acaruar. "Prapë
këta kriminelë!". U munduam t'i qetësonim. Folën para selisë Kolec
Ndoja, Viktor Martini, Azem Hajdari. Azemi ishte shumë i qartë në fjalën
e tij... Më kërkuan disa herë që të flisja. Isha shumë i lodhur, kisha
netë pa gjumë. Ngarkesa dhe barra më e madhe binte mbi mua, jo vetëm për
njohjen e madhe me të rinjtë e Shkodrës, por dhe si një demokrat që nuk
njihja kompromise me ish-kastën e kuqe.
Është e vërtetë që Dilaveri
dhe Gjeka erdhën e kërkuan "bashkëpunim", për të qetësuar situatën. Por,
cila ishte arsyeja e vërtetë? Vetë prania e tyre ngjallte neveri tek
demonstruesit. Ata nuk shihnin tek Dilaveri dhe Gjeka figurat e rendit
kushtetues, por kukullat e metalta të një rendi antikushtetues dhe
ilegjitim, të cilët me serumet e trurëve të tyre të lara i shërbenin një
kaste gjakpirëse e delirante që, për 47 vjet kishte burgosur, torturuar
e vrarë.
Pse duheshin shqetësuar aq shumë këta policë, kur
demonstruesit po demonstronin si qytetarë të një bote të lirë? Ata po
protestonin për manipulimin e votës së vjedhur dhe ata nuk protestonin
për veten e tyre, por për Shqipërinë se, Shkodra nuk ishte Republikë më
vete, ashtu siç kërkonin bashibozukët e Sigurimit, që hidhnin parulla
serbe: "Shkodra Republikë!", etj... Pse nuk u shqetësuan këta zotërinj,
kur makinat e tyre të policisë dhe të ushtrisë shkonin për të votuar, sa
në një zonë në tjetrën për të manipuluar?
Në lagjen "Xhabije",
populli gati sa nuk u konfrontua me këta mjeranë, që për të dytën herë
donin të votonin. Vetë Sokol Shazi, përfaqësues i Frontit Demokratik, ky
një njeri kurajoz dhe i ndershëm, i tha oficerit mustaqemi: "Ju keni
votuar dhe njëherë, çfarë doni këtu!?".
Devocioni i tepruar i këtyre
zanatlive të pafe, që për ta nëna dhe babai ishte PP-ja, ky devocion
katetonik do ta çonte në kolaps shtetin komunist.
Gjeka duhet ta dinte se, Shkodra ka qenë fuçi baruti për antikomunizëm.
Atje
janë zhvilluar dy lëvizje të mëdha antikomuniste '45-'46. Si i kishte
harruar Gjeka të gjithë ata priftërinj e hoxhallarë shkodranë, që ishin
burgosur e martirizuar?
Pra, as Dilaveri dhe as Gjeka, nuk e njihnin
historinë antikomuniste të Shkodrës. Ata vinin si diletantë për të
nakatosur dhe jo për të qetësuar.
Për t'i kujtuar Gjekës, se Dilaveri
u plagos më 13 dhjetor, pikërisht se ai nuk e njihte situatën dhe ajo
ishte një shenjë e mirë për t'i treguar atij se Shkodra nuk ishte Puka. Më
1 prill kemi ndenjur deri në 10:30 të natës, duke qetësuar
demonstruesit para KPP. Kemi qenë disa përfaqësues të PD-së: Unë, Arben
Broci, Eduard Perjaku, Kolec Ndoja, Nikolin Thana, Pjetër Arbnori, Artan
Broci dhe Eduard Grishaj. Me ne ishte dhe Dilaver Papare. Dilaveri tha:
"Se, nëqoftëse nesër mblidhen demonstrues para KPP-së, ne do të
veprojmë ndryshe". "Cila ishte arsyeja që ky njeri që i dridheshin duart
duke dredhur cigaren të ishte në atë ankth? Kush e kishte urdhëruar dhe
përse!?". Dy prilli do të ishte përgjigjja më e mirë. Pas shpërndarjes
së demonstruesve, shkuam tek selia jonë. Për të nesërmen u caktuan të
hapnin zyrën Arben Broci dhe Eduard Grishaj, me ta u bashkuan dhe Frano
Gjergji dhe Fatmir Bërdica, përkatësisht anëtarë të Këshillit të PD-së.
Përpjekjet
e zëvendësministrit Hajredin Shyti, për t'u kapur si i mbyturi pas
fijes së kashtës, siç tha në gjyq, që gjoja PD e ka çuar Arben Brocin
tek KPP-së Shkodër, i duhet një përgjigje e saktë këtij rrufjani. Tek
KPP, nuk ka qenë vetëm Arben Broci, por ka qenë dhe Frano Gjergji,
Fatmir Bërdica, Eduard Grishaj, Eduard Përjaku, unë dhe më vonë Ali
Spahia dhe Pjetër Arbnori. Jam i bindur se Arben Broci, ishte piketuar
që në takimin me Ramiz Alinë. Mbase, ishte i vetmi, në atë takim që e
injoroi Presidentin komunist.
Shumica e të pranishmëve në atë takim ia dhanë dorën Ramizit, kurse Arben Broci jo. Si
mund të harrohej ky injorim që i bëri Arbeni të paprekshmit Ramiz Alia?
Shpeshherë Arbeni shprehej: "Këta kriminelë kanë me u vra!". Meqë
rrinim dhe në një lagje ishim më afër njëri-tjetrit. Unë, Arbeni dhe
Kujtim Asllani, bisedonim dhe jashtë mbledhjes për problemet e PD-së.
Të
njëjtën shprehje do ta dëgjoja më vonë prej mikut tim, të paharrueshmit
Hajdari, i cili një ditë më tha: "Alfons, kriminelët e Nanos janë duke u
përpjekë me më vra dhe kan me e ba. Nëse gjaku im ka me i shërby
demokracisë dhe Shqipërisë, ja kisha ba hallall, por nëse jo, do më
vinte keq!".
Si nisi
2 prilli filloi me një protestë model të
shkollave të mesme "Jordan Misja", "Oso Kuka" dhe "29 Nëntori". Kjo
protestë mund të krahasohej vetëm me protestat e vendeve të civilizuara
botërore. E ardhmja e Shqipërisë kishte zgjedhur një model civilizues
për të protestuar. Ishte një krenari dhe habi për këtë organizim ideal.
Siç duket këto nxënës kishin menduar ta zbusnin klimën e protestuesve
dhe komunistëve. Mbase dora e Zotit po mundohej të çlironte atë
atmosferë (megjithëse komunistët nuk besojnë në Zot), të rëndë.
Çdo qytetar shkodran që e ka parë këtë skenë është mallëngjyer.
Por,
jo! Engjëjt e lirisë nuk i njihnin mirë skeletonët e komunizmit. Si
bisha të tërbuara u hodhën bashibozukët mbi nxënësit e pambrojtur... Pse e
gjithë kjo egërsi mbi fëmijët që ishin të ulur mbi çantat e tyre!?
Bashibozukët laramanë, shumica ishin pa uniformë policie, praktikë kjo e
vendeve diktatoriale. Vetë kjo përzierje tregon për një taktikë dinake
të përpunuar mirë nga Çapajev Thaçi dhe vartësit e tij..., shkodranët duke
parë këtë skenë, u hodhën për të mbrojtur fëmijët e tyre. Babai për
fëmijën, komshiu për komshiun, shoku për shokun dhe kështu reaksion
zinxhir si bomba me hidrogjen plasi kjo demonstratë. Demonstrata e 2
prillit ishte e katërta brenda një viti. Nga përmasat ishte demonstrata
më e përgjakshme në historinë e pluralizmit politik shqiptar. Hebrejtë
kanë një shprehje, "Helkath-Hazurim", që do të thotë, "fushëbetejë". U
vranë pesë anëtarë të PD-së dhe jo katër. Këtë e kam thënë dhe e kam
shkruar në shkrimet e tjera për 2 prillin: Arben Broci, Nazmi Kryeziu,
Besnik Ceka, Bujar Bishanaku dhe vdiq më vonë prej plagëve Artur Gila. U
plagosën mbi 100 demonstrues, shumica me armë zjarri dhe pjesa tjetër
me mjete të forta. Nuk mund të lë pa përmendur Harris Moranën, që mori
plumbin në gjoks para Komitetit të PP-së, Shkëlqim Lisin, që nuk ishte
më shumë se 12 vjeç, mori plumbin në bark dhe ashtu i plagosur ngrinte
dy gishtat lart. Çlirim Bajri, mbeti i paralizuar, nga dy plagë zjarri
etj. Mirë se këto ishin trima, po me vajzat çfarë patën ata të panderë e
të pafe? Po përmend disa vajza që shkuan deri në humbje ndjenjash:
Marsida Bruceti, Suela Basha, Blerina Tuzi, Elida Nika, Sidola Vata,
Aida Krroqi, Flora Kurbini. Këto vajza nuk e kalonin moshën 17-vjeçare.
Pra, siç shikojmë ishte një verbim total i Sigurimsave me dhe pa
uniformë... Pse e gjithë kjo verbëri?!
Ballë për ballë me Çapajev Taçin
Gjatë
ngjarjes së 2 prillit Blerim Çela, Kolec Ndoja, Agustin Shqalsi dhe
unë, shkuam dy herë për t'i kërkuar Çapajev Taçit, që policia mos të
qëllonte më me armë, as në ajër dhe as mbi popull. Kërkuam që forcat e
policisë të tërhiqeshin brenda objekteve të tyre. Mbi tavolinën e tij
kishte një kallashnikov dhe pesë karikatorë me fishekë. Kolec Ndoja e
pyeti në mënyrë të ashpër: "Pse e mban këtë automatik dhe këto krëhëra
me fishekë mbi tavolinë, për të vrarë!?". Hyri menjëherë Agustini, që me
qetësi shmangu një debat të pangeshëm. Çapajevit i shpjegova situatën,
duke i kërkuar maturi dhe mençuri për kërkesën tonë, se për çdo rëndim
të situatës, përgjegjësia do të binte mbi të. Ai me një triumfalizëm
tha: "Forca të reja po vijnë nga Tirana, për të marrë situatën në
dorë!". U larguam për të vazhduar detyrën tonë...
Martirët e 2 prillit
Arben Broci Mosha: 21 vjeç Profesioni: Student Vrarë: 2 prill 1991 Vendi: Shkodër Motivi: Politik
Bujar Bishanaku Mosha: 22 vjeç Profesioni: Student Vrarë: 2 prill 1991 Vendi: Shkodër Motivi: Politik
Nazmi Kryeziu Mosha: 22 vjeç Profesioni: Student Vrarë: 2 prill 1991 Vendi: Shkodër Motivi: Politik
Besnik Ceka Mosha: 21 vjeç Profesioni: Student Vrarë: 2 prill 1991 Vendi: Shkodër Motivi: Politik (Botoi Dielli-Arkiv, 2 prill 2013)
ALFONS GRISHA
|