VOAL - Online Zëri i Shqiptarëve - NJË AMERIKAN NË MINESOTA, NË KËRKIM TË â€œRRËNJËVEâ€ SHQIPTAREâ€¦Nga SHEFQET MEKO

-Ndërsa shumëkush kërkon "amerkanizim" sa më të shpejtë, një 30 vjeçar në jug të qytetit të Mineapolisit, pas dy gjeneratash, hulumton për paraardhësit e vet shqiptarë....

Ishte miku im Ridvan Hajrullahu, një shqiptar i suksesshëm nga Kosova, që në funjdjave më ftoi të pinim një kafe në verilindje të qytetit. "Dikush kërkon të njihet me shqiptarë, të flasë shqip, të mësojë shqip, të diskutojë për shqiptarët...Thotë se është amerikan me gjyshe shqiptare dhe kërkon të pimë një kafe..." do të më dërgontë një mesazh mua dhe Uljan Çobos. Më erdhi mirë nga kjo ftesë e beftë e mikut tim nga Kosova. Ridvani ka vetëm 3 vjet në Minesota, por ka bërë progres më të shpejtë dhe të suksesshëm, se ata që kanë 10 vjet e më shumë. Ky djalosh kosovar, të bën të ndiesh mirë të ulesh e pish kafe me të, sepse thellë thellë është sa shqiptar aq edhe amerikan moderrn me një perceptim realist për hapësirën pa kufi që të ofron Amerika, por edhe "Bateritë e karikuara" shqiptare... E kam njohur për herë të parë në Festën e Pavarësisë, ku me kureshtje të plotë mori librin tim "Unë, Ikanaku shqiptar.." Ai midis ishte midis atyre miqve të mirë që do të komentonte me pasion essen e atij libri per babanë. "Riktheju dhe bëje libër më vete Meko...është unike, është e shkruar plot ndjenjë...Botoje online, përktheje në anglisht. Do kesh sukses..." do të më këshillonte ky djalosh që me pasion e këmbengulje të rrallë, ka krijuar një profil tipik intelektual shqiptar në Minesota. Nxitja dhe sugjerimi i tij ende gëlon brënda meje...

Atë të shtunë, i gjeta të tre miqtë në kafe. Pasi shtrënguam duart si miq e shokë, rufita kafen duke pyetur mysafirin në tavolinë për emrin. "Më quajnë Kesi Kluge...(Gërmëzohet Kasey).Unë e kam gjyshen nga Shqipëria..." do të më thoshte ky djalë i imët rreth të 30ave me një fytyrë pak të hequr, me një shprehimi ekspresive shqiptare. Ishte punë sekondash, që "akulli" i porsanjohjes të shkrihej lehtazi. Uljani dhe Ridvani duket se kishin bërë prezantimet e veta. Qysh në belbëzimin e parë të Kesit, munda të mësoja se "rrënjët" e tij do të ishin diku nga jugu shqiptar. Pak anglisht, pak shqip,ai do të më thoshte se shqipja e tij "ishte e ligë..." Qesha lehtë me këtë përpjekje modeste të bashkëkombasit të saponjohur. Ai e përdori atë shprehjen "e ligë" dhe më zhyti papritmas në disa fjalëza me konotacion krahinor shqiptar. "Duket se rrënjët e tua janë diku në jug të Shqipërisë...E them nga mënyra se si e përdor fjalën "e ligë" i thashë Kesit. "Po, po, unë e kam gjyshen nga Përmeti... Atë e quajnë Margarita... Qysh femijë mi ka mësuar ca fjalë shqip dhe dua shumë të "zbuloj" rrënjët e parardhësve të mi..." thotë qetësisht Kesi Kluge. Na tregon se familja e gjyshes së vet ka ardhur në Amerikë në fillimet e shekullit të 20të, por erdhën përmes Greqisë dhe perdorën mbiemra grekë. Madje edhe pashaporta greke. Por në të vërtetë janë shqiptarë të kulluar. Ata ishin vendosur diku në Miluaki të shtetit Uiskonsin dhe gjyshja ishte martuar me gjyshin e tij gjerman. "Gjyshja ime gjithmonë më ka folur me dashuri për Shqipërinë, bile më ka mësuar edhe të bëj lakror, na tregon Kesi. "Unë gatuaj shumë mirë lakruar shqiptar...Unë do t'u sillja lakror që sot, por gruaja ime, që është me origjinë meksikane, më tha se është herët.Herën tjetër kur të pimë kafe, unë do sjell lakrorin shqiptar..."
Gati kërceva përpjetë nga një gëzim që më zgjon ky amerikan me gjak shiptari. Mu kujtua lakrori që gatuante përditë nëna ime në fshat. Ai lakror që e kapërdimin me ndonë gotë dhallë, ishte thuajse ushqimi ynë i përdishëm... Lakror me domate, lakror me gjizë, lakror me hithra.... Ato dy petza të tërhollura nga nënat tona, të shtruara nëpër tepsi e çerepë, të pjekurra në nën saç dhe mbi prush, na rritën në atë varfëri mjerane dhe ajo shije e djeshme duket se na zgjon aq ëndrra dhe nostalgji për sofrat tradicionale shqiptare. "I dashur Kesi, i them. A e di se lakrori ka qënë menuja jonë e përditshme... Shija e atij lakrori edhe tani na bën të na lëngëzojë goja...Do ta provojmë me dëshirë..." Ai qesh dhe nuk e beson se tema e lakrorit na zhyti të gjithëve në një botë të shkuar, por edhe në një traditë gatimi të admirueshme.

Nuk e di se si kaluan më shumë se dy orë biseda. Folëm për këngët, gjuhën, politikën, traditën, të shkuarën dhe të ardhmen shqiptare... Folëm të gjithë dhe dëgjonte secili. E pyes Kesin se çfarë e shtyu të kërkojë "rrënjët" shqiptare. "Kam mbaruar kolegjin dhe një grupi ynë mori një udhëtim studimi dhe njohje në Greqi dhe Turqi...Aty pyeta veten për herë të parë: "Kush jam dhe nga vij...Më erdhën në mendje rrëfimet e gjyshes dhe ndieva emocion... Ishim diku në veri të Greqisë. Pyeta për Shqipërinë dhe dikush më tha: "Ai mali i lartë tutje është mal shqiptar...Përtej është Shqipëri..." Mu kujtua gjyshja ime, vajzë e re, e bukur, me ëndrra...Andej tutje, në ato pllaja malesh mbase ka luajtur si fëmijë...Aty janë rritur prindërit e saj, motrat, vëllezërit, kushërinjtë... Dhe kisha mall, emocion, dëshirë të madhe të shkoja deri atje, por nuk mundja... Atë moment vendosa të kërkoja më shumë për përkatësinë time shqiptare..." Duket se është edhe një arsye tjetër madhore që shtyn amerikanin e ri drejt "rënjëvë" shqiptare. Ai pret të bëhet baba për herë të parë, dhe kjo ndjesi pritje e të qënin prind, duket se e ka zgjuar dëshirën e zbulimit të pjesës së identitetit të tij shqiptar.

Biseda rrëmbehet nga pyetjet dhe diskutimet. Është një "simpozium" miqsh që duan krenarisht Shqipërinë, sikurse çmojnë Amerikën, që u jep shanse të tilla emocionale. Uljan Cobo përpiqet të përshkurajë tipiken mes burrave të jugut dhe të veriut, Ridvani flet për gjuhën dhe shpirtin patriot, për Skënderbeun dhe mbretin, për diktaturen dhe komunizmin. Po tani, është demokraci Shqipëria?- pyet Kesi, njeriu që kërkon rrënjët e veta shqiptare.Secili nga ne jep një gjykim ndërsa unë veçova: " E keqja e jonë më e madhe janë qeveritë tona...Historikisht ata që vijnë në pushtet dhe qeverisje në shoqërinë shqiptare, nuk e shohin veten si aktorë të përkohshëm të progresit, por duan të diktojnë përjetësi pushteti...Këtë bëri Zogu, Hoxha dhe vetë pushtetmbajtësit e sotëm...Gjithë lufta bëhet si të mbash pushtetin, jo si ti shërbesh pushtetit dhe shoqërisë..." Natyrisht Kesi e ka të vështirë ta perceptojë këtë realitet të hidhur shqiptar dhe bën një pyetje të beftë: " Çdo të thotë Xhaxhi në shqip?..." Ridvan Hajrullahu drejtohet nga unë dhe më thotë jo pa shaka: " I thuaj se xhaxhi, dmth Enver...."

Duke qeshur me atë që thotë Ridvan Hajrullahu unë përpiqem të shpjegoj konotacionin e fjalës së pyetur:"Xhaxhi osa Xhaxha përdoret në jug për të respektuar më të rriturit. Dmth një fëmijë nuk mund t'i drejtohet një 30- 40-50 vjeçari direkt me emër, por përdoret "xhaxhi" si respekt moshe. Në fakt gjatë komunizimit (Në vitet e fundit) kur thoshim xhaxhi ( në politikë kuptonim Enver Hoxhën, si njeriun që diktonte çdo gjë..."

"Unë pyes për fjalën xhaxhi, sepse ajo përdorej shpesh nga gjyshja kur fliste për xhaxhin. Ishte dikush në atë fis që të gjithë i drejtoheshin me "xhaxhi". Madje ky "xhaxhi" ka përfunduar në Amerikë pa këmbë, dhe gjithë familja i shërbente denjësisht duke e mbajtur në kurris e duke e ngjitur e zbritur në shkallë... Ky rrëfim më është ngulitur si respekti dhe shërbimi më i madh ndaj të moshurave. "Ky është virtut..." kam thënë që në moshë të hershme. Kesi na tregon se ende ka një foto të "Xhaxhit" të vet me mustaqe spice, me veshje tradicionale dhe armë në brez...Është një foto e çmuar familjare që dua ta zbërthej më tej... " pohon me emocion Kesi. Ridvani ndërhyn duke thënë se "duhet kërkuar ky "xhaxhi" se mund të ketë qënë njeri i infulencës së asaj kohe...Të ishte në gjëndje të kishe foto në funded e shekullit të 19të, do të thotë se ishe dikush...Gërmo për "xhaxhin" se mund të befasohesh nga ato që mund të gjesh" sugjeron Ridvan Hajrullahu.

Po rakija? - pyet Kesi. Si është zakoni se baba më ka thënë se kur shkonin në fundjave tek njerëzit e gjyshes, fillohej e pihej që në mëngjes, dhe në drekë, thuajse gjithkush ishte i dehur, e flitej me zë të lartë, me zë diktues e këndohej në shqip...

Natyrisht folëm edhe për rakinë. Folëm për gjellët dhe këngët, për dollitë dhe gjuhën tonë si gjënë më të çmuar trashëgimore. Ishte një kohë kafe magjepsëse në Verilindje të qytetit. Të nesërmen prisnim stuhinë e borës. Fiollat e para po fillonin të binin qetësisht. "Unë kam shumë dëshirë të shkoj në Shqipëri... Unë do vete në Shqipëri..." bën premtimin e vet amerikani Kesi Kluge. "Por premtimi më i afërt është se herën tjetër do t'u sjell lakruar shqiptar që më ka mësuar gjyshja ime 88 vjeçare"...
Ishte një kafe e paharruar në verilindje të qytetit tim, Mineapolis. U ndamë plot mbresa dhe fill mbas ndarjes ne filluam t'i tekstonim njëri tjetrit: "Mirënjohje Rido që na fale këtë të shtunë të pashlyeshme në këtë ditë shkurti" dhe Ridvani komenton mbresshëm: "...ishte interesante kur shikon dy anët e shqiptarëve, ata të cilët duan të "amerikanizohen" apo "evropianizohen" me çdo kusht, dhe ata që pas dy gjeneratave kërkojnë "rrënjët" shqiptare".

Kesi Kluge: "Shumë famelinderit që më takuat sot. E çmoj pa masë... Mezi pres të shihemi sërish dhe të hamë lakror shqiptar..." Kjo më bën të besoj se nuk do lakojë shumë kohë kur ne do të mund të shtrëgojmë duart me zonjë Margarita, shqiptaren më të hershme në Mineapolis, që mosha mund tj'a ketë fashitur kujtesën, por jo vetëdijen shqiptare. Margarita nga Përmeti ynë,meriton një vizitë zakoni shqiptar... Ajo mund të jetë "thesar" në Minesota... Më vijnë këto mendime në mendje dhe ja tekstoj Ridos. Ai më përgjigjet: "Si jo bre burrë...është nder për ne si shqiptarë të Minesotës..."

Dëbora vijon e dendësohet...Një furtunë dëbore po afrohet në Mineapolis. Nuk e di pse kjo "përleshje" në hapësirën gri qiellore të flokëve të bardha të borës, më kujton furtunat shqiptare, rrugëkryqin historik shqiptar, mbijetesën tonë triumfale ndaj atyre që kanë predikuar zhdukjen tonë, dhe luftën tonë me vetveten që nuk mbaron dhe nuk duket se do të mbarojë. Në gjithë këtë lëvizje shekullore dhe tragjike, për fatin tonë të madh,"vektorët" e kombit tim gjithsesi kanë pasur një kah pozitiv triumfues...

Minneapolis, 10 shkurt 2013